Wschodniopruskość

„Wschodniopruskość”
Tożsamość regionalna i narodowa w kulturze politycznej Niemiec

Robert Traba

Na podstawie analizy szerokiego i różnorodnego spektrum źródeł (archiwalia, prasa, beletrystyka, wspomnienia, pomniki) oraz używając nowoczesnej i wieloperspektywicznej metodologii, w której kluczową rolę pełnią badania nad pamięcią i analiza dyskursu tożsamościowego, autor poszukuje „istoty «wschodniopruskości»” w latach 1914-1933. W rozważaniach Traby Prusy Wschodnie jawią się jako przedmurze cywilizacji, kraina lasów ciemnych i jezior kryształowych, matecznik tak ważnych pojęć jak „Heimat” czy „Volk”. Co stanowiło o istocie regionalnej tożsamości w okresie międzywojennym?

Mazurzy, wschodnioprusacy czy Niemcy – za kogo uważali się mieszkańcy Prus Wschodnich? – to tylko kilka pytań, na które próbuje znaleźć odpowiedź autor.

„Wschodniopruskość” Roberta Traby to jedna z najważniejszych książek o XX-wiecznej historii regionu. Obszerne studium przynosi wyczerpujące odpowiedzi na postawione wyżej pytania. Bez tej książki nie sposób zrozumieć skomplikowanej historii regionu i ludzi niegdyś go zamieszkujących.

Nagroda „Klio”, Porozumienia Wydawców Książki Historycznej, Nagroda im. Zygmunta Glogera oraz Naukowa Nagroda im. Jerzego Giedroycia czynią z książki Roberta Traby dzieło klasyczne. Ale unikalność badań i narracji autora polega głównie na tym, że kilkanaście lat od pierwszego wydania „Wschodniopruskość” nadal inspiruje i wprowadza w trudną tematykę skomplikowanych mechanizmów wytwarzania antagonizmów narodowych i formatowania pamięci w walce przeciw „wiecznym wrogom”. Jak przesłanie dla współczesnego czytelnika brzmią słowa wybitnego niemieckiego socjologa kultury, prof. Wolfa Lepeniesa: „[Wschodniopruskość] to wzór bezstronnej, rzetelnej historiografii, napisany przez polskiego patriotę i zdeklarowanego Europejczyka. (…) Polakom i Niemcom pozwala rozumieć przeszłość i przez to lepiej kształtować przyszłość”.

„Unikatowość warsztatu naukowego Roberta Traby polega na tym, iż interdyscyplinarność podejścia łączy on z umiejętnością dostrzegania w rzeczach pozornie zwykłych, codziennych prawd ogólnych, przekraczających horyzont indywidualnych doświadczeń. [Jego] antropologia historyczna to najwyższej próby humanistyka, a jego umiejętność dekonstrukcji rozmaitych mitów i stereotypów lokalnych i narodowych, to przykład na to, że szkoła hermeneutyczna ciągle żyje i ma się dobrze.”

(Fragment laudacji prof. Jana Pomorskiego z okazji przyznania Robertowi Trabie Naukowej Nagrody im. Jerzego Giedroycia)

Prof. dr hab. Robert Traba – profesor nauk społecznych i  historyk, od 2002 r. w Instytucie Studiów Politycznych PAN. Do 1995 r. pracował w Stacji Naukowej Polskiego Towarzystwa Historycznego i Ośrodku Badań Naukowych w Olsztynie. W latach 1995-2003 pracownik naukowy w Niemieckim Instytucie Historycznym w Warszawie. Od 2006 do 2018 r. dyrektor-założyciel Centrum Badań Historycznych PAN w Berlinie i profesor honorowy na Freie Universität w Berlinie. Od 2007 r. współprzewodniczący Polsko-Niemieckiej Komisji Podręcznikowej. W 2018 r. ponownie zamieszkał w Olsztynie, gdzie wcześniej założył Stowarzyszenie Wspólnota Kulturowa „Borussia”; był jego wieloletnim przewodniczącym i redaktorem naczelnym czasopisma „Borussia. Kultura. Historia. Literatura”. Specjalizuje się w historii Polski, Europy Środkowo-Wschodniej i Niemiec w XIX i XX w., a także w badaniach polsko-niemieckiego pogranicza. Badacz takich dziedzin jak pamięć społeczna i historia kulturowa. W obrębie zainteresowań znajdują się również takie zagadnienia jak historia stosowana, otwarty regionalizm, krajobraz kulturowy, akulturacja oraz pamięć kulturowa. Inicjator i współtwórca największego polsko-niemieckiego projektu naukowego Polsko-niemieckie miejsca pamięci/Deutsch-polnische Erinnerungsorte. Kierował międzynarodowymi projektami, w ramach których m.in. powstały: wystawa My, berlińczycy! Wir Berliner! Polacy w rozwoju Berlina (XVIII–XXI w.), publikacja Modi memorandi: leksykon kultury pamięci (wspólnie z Magdaleną Saryusz-Wolską). Obecnie współkieruje dwoma zespołowymi projektami: drugiego na świecie bilateralnego podręcznika do szkół Europa. Nasza historia/Europa. Unsere Geschichte oraz Historii Polski (wiek XX) w ramach Handbuch: Geschichte Polens. Laureat wielu nagród, m.in. ministrów spraw zagranicznych Rzeczpospolitej Polskiej i Republiki Federalnej Niemiec, Komisji Edukacji Narodowej; odznaczony medalem honorowym im. Mordechaja Anielewicza m.in. za inicjatywę ratowania dziedzictwa żydowskiego. W 2011 r. odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski Polonia Restituta. Monografia Wschodniopruskość. Tożsamość regionalna i narodowa w kulturze politycznej Niemiec otrzymała Nagrodę im. Glogera; nagrodę wydawców książki historycznej „Klio” (2005) a w 2007 r. Nagrodę Naukową im. Jerzego Giedroycia.

Liczba stron: 472
Format: 166×241
ISBN: 978-83-63838-51-5
Oprawa: miękka
Rok wydania: 2022 (wydanie IV)
INNE DOSTĘPNE WERSJE: ebook