Szkoły podstawowe (kl. VII-VIII)

TEMATY REALIZOWANE PRZEZ CAŁY ROK SZKOLNY

• O kłobuku topiku i krasnoludkach… wierzenia mazurskie

Kraina lasów i jezior, w której żyjemy, nastrajała jej mieszkańców do wierzenia w istnienie istot nadprzyrodzonych, leśnych stworów, diabłów. Mazurskie opowieści kryją oprócz wiary w dziwne stwory także naukę, że wszelka niegodziwość zawsze zostanie ukarana. Podczas zajęć uczniowie poznają wierzenia i przesądy dawnych Mazurów. Dowiedzą się, kim był topik, kłobuk czy krasnoludek.

• Bajki, baśnie i podania

W oparciu o bajki, baśnie i podania mazurskie uczestnicy zajęć dowiedzą się, czym charakteryzują się poszczególne utwory literackie. Poznają dawny świat wierzeń mazurskich i przekonają się, że baśnie mazurskie mają swój początek w podaniach.

• Heraldyka, czyli co?

Heraldyka to jedna z nauk pomocniczych historii, która zajmuje się badaniem rozwoju i znaczenia oraz zasadami kształtowania się herbów. Ełckie symbole miasta kształtowały się przez wieki, a czy znamy ich historię? Podczas zajęć muzealnych dokładnie przyjrzymy się elementom herbów ełckich i odpowiemy sobie na pytanie, jaka jest ich symbolika oraz znaczenie.

• Ełk – moje miasto

Podczas zajęć uczestnicy poznają historię Ełku. Dowiedzą się, jak wyglądały niegdyś symbole miasta. Omówią elementy herbów w odniesieniu do herbu Ełku, poznają zabytki miasta oraz ich historię. Przebieg zajęć urozmaicą: łamigłówki, zagadki, gra planszowa i prezentacje eksponatów.

• Zamek ełcki i jego mieszkańcy

Początki ełckiego zamku krzyżackiego sięgają XIV wieku. Źródła historyczne podają, że w 1398r. Ulryk von Jungingen, ówczesny komtur Bałgi, a późniejszy wielki mistrz krzyżacki, budował „dom na Ełku”, czyli zamek nad Jeziorem Ełckim. Podczas zajęć uczniowie poznają niezwykle ciekawą historię zamku, a także dowiedzą się, jakie niesamowite tajemnice skrywają w sobie jego ruiny.

• Tatarzy na Mazurach

Podczas zajęć odpowiemy sobie na pytania: jaka była geneza Tatarów na Mazurach, jakie wydarzenie nazywamy  potopem szwedzkim, jak potoczyły się losy bitwy pod Prostkami i jakich zniszczeń dokonali Tatarzy w Prusach?

• Po torach ku nowoczesności – historia ełckiej kolei

Lyck, małe miasteczko położone na peryferiach Rzeszy Niemieckiej, zostało w połowie XIX w. wraz z budową linii kolejowej łączącej południowe Prusy Wschodnie z Królewcem (1863-1868), skierowane na tory ku nowoczesności. Uczestnicy zajęć dowiedzą się, co zyskał Ełk dzięki rozwojowi kolei żelaznej, poznają historię ełckiej kolei wąskotorowej. Opowieściom będzie towarzyszyć prezentacja eksponatów muzealnych oraz źródeł ikonograficznych.

• Ełk 1920. Plebiscyt na Warmii, Mazurach i Powiślu

Po zakończeniu działań wojennych na frontach I wojny światowej i podpisaniu zawieszenia broni konieczne stało się uregulowanie stosunków międzynarodowych oraz usankcjonowanie zmian politycznych i terytorialnych. To wówczas „upadają” cztery wielkie mocarstwa Austro-Węgry, Niemcy, Rosja i Turcja. Odradzają się, ale i powstają nowe państwa w Europie: Polska, Czechosłowacja, Jugosławia, Litwa, Łotwa, Estonia czy Finlandia. Podczas zajęć, które realizowane są w oparciu o przygotowaną z okazji 100. rocznicy plebiscytu na Warmii, Mazurach i Powiślu wystawę, porozmawiamy o idei samostanowienia narodów, kształtowaniu się granic państwa polskiego, przygotowaniach do plebiscytu i samym plebiscycie. Obalimy istniejące mity i przyjrzymy się dokładniej wydarzeniom z lipca 1920 roku z perspektywy mieszkańców ówczesnego Ełku.

• Nazizm – korzenie zła. Historia ełckich Żydów

Podczas spotkania porozmawiamy na temat ideologii reżimu nazistowskiego w Niemczech i rodzenia się zbrodniczej wizji eksterminacji całych grup społecznych (upośledzeni, Żydzi). Uczestnicy poznają ciąg przyczynowo-skutkowy wydarzeń prowadzących do zbrodni dokonanej przez nazistowskie Niemcy w latach II wojny światowej. Podczas spotkania wyjaśnimy pojęcia eksterminacja, getto, nazizm, faszyzm, „kryształowa noc”, przy czym podczas zajęć prześledzimy też losy ełckich żydów.

• Wrzesień 1939

Podczas zajęć uczestnicy poznają przebieg kampanii wrześniowej na podstawie archiwalnych numerów Kuriera Warszawskiego z września 1939 roku, które posłużą nam do zobrazowania tego, co działo się w kraju ponad 80 lat temu. Pracując w grupach przy mapie, uczestnicy spotkania podejmą próbę rozszyfrowania zakodowanych planów ataku i obrony terenów niemieckich i polskich, rozstawiając armie zgodnie z ich założeniami. Dodatkowo będą mieli okazję obejrzeć militarne eksponaty muzealne z okresu II wojny światowej.

• Wojna oczami dziecka (zajęcia realizowane w oparciu o wywiad z Teresą Ostrowską)

Wojna to nie tylko zorganizowana walka zbrojna między państwami, narodami lub grupami społecznymi czy religijnymi prowadzona dla osiągnięcia zamierzonych celów. Wojna to także głód, tęsknota za bliskimi, strach przed kolejnym dniem, walka o przetrwanie. A o tym, jak ona „wygląda” we wspomnieniach dzieci, dowiemy się między innymi z nagranych wspomnień ełczanki – Teresy Ostrowskiej, prezes Regionalnego Stowarzyszenia Polskich Dzieci Wojny w Ełku, która w dniu wybuchu wojny miała zaledwie 4 lata.

• Prusy Wschodnie 1945

Zajęcia edukacyjne poświęcone dziejom II wojny światowej na Mazurach. Po wstępnym przedstawieniu przyczyn wybuchu II wojny oraz jej przebiegu prowadzący skupi się na wydarzeniach ze stycznia 1945 roku. Przedstawione zostaną etapy walk niemiecko-radzieckich w Prusach Wschodnich oraz działania Rosjan na zajętych terenach Mazur i Warmii. Zakończenie zajęć będzie obejmować historię losów pierwszych Polaków na dawnych terenach Prus Wschodnich.

• Początki polskiego Ełku

Zajęcia obejmują czas, w którym niemiecki Lyck stawał się polskim Ełkiem. Zawarte w Jałcie i Poczdamie porozumienia przyczyniły się do wędrówki ludów. Przedwojenni mieszkańcy Ełku, którzy nie uciekli przed Armią Czerwoną, zostali z czasem przymusowo wysiedleni. Do miasta przybywali natomiast Polacy z Kresów Wschodnich, Polski Centralnej oraz terenów dzisiejszego Podlasia – to im przyszło kształtować losy dzisiejszego Ełku. Podczas zajęć zostaną wykorzystane nagrania wspomnień tych, którzy jako pierwsi przybyli do miasta, zarchiwizowane dzięki innowacyjnemu projektowi „Powojenny Ełk w oczach jego mieszkańców” zrealizowanemu przez Stowarzyszenie Muzeum dla Ełku. Odtwarzane podczas zajęć nagrania znajdują się w archiwum historii mówionej Muzeum Historycznego w Ełku.

---

ZAJECIA CYKLICZNE

(przed rozpoczęciem zajęć odpowiednio wcześniej wysyłane są do szkół i przedszkoli informacje o zapisach)

• O Małeckich i nie tylko… historia druku

Kim byli Maleccy, czym się zasłużyli dla Ełku, dlaczego ich imieniem została nazwana jedna z ełckich ulic? Na te i wiele innych pytań związanych z wynalezieniem druku historia pisma odpowiemy podczas zajęć muzealnych. Spróbujemy też pisać gęsim piórem jak skryba, układać czcionkę drukarską i drukować na zabytkowej prasie drukarskiej.

• Godło, flaga, hymn. Historia polskich symboli narodowych

Flaga, godło i hymn – to podstawowe symbole naszego państwa, nierozerwalnie związane z walką o odzyskanie niepodległości. Spotkanie w muzeum pozwoli odpowiedzieć na pytania: dlaczego godłem Polski jest orzeł i czy zawsze miał on koronę? Dlaczego nasze barwy to biel i czerwień? Kim był Dąbrowski, o którym śpiewamy w hymnie narodowym?

• Stoi na stacji lokomotywa… o historii wynalazku i odkrycia

Zajęcia edukacyjne prowadzone w odrestaurowanym wagonie mieszkalnym. Podczas warsztatów uczestnicy poznają różnice między odkryciem a wynalazkiem, zapoznają się z pojęciem „postępu technicznego”. Dowiedzą się, jakie wynalazki ułatwiły rozwój kolei żelaznej, kto i kiedy wynalazł czy też odkrył koło, stal, druk, telefon. Poznają historię powstania silnika parowego i parowozu. Opowieściom będzie towarzyszyć prezentacja eksponatów muzealnych związanych z historią kolei w Ełku oraz rozwojem techniki.

• Boże Narodzenie na Mazurach

W czasie adwentu Muzeum przygotowuje specjalne zajęcia edukacyjne dotyczące mazurskich tradycji związanych z okresem świąt Bożego Narodzenia. Uczestnicy zajęć dowiedzą się m.in., jak niegdyś wyglądał stół wigilijny, kim był Nicolaus oraz jak wyglądało i do czego służyło nowolatko. Opowieści wzbogaci prezentacja eksponatów muzealnych.

• Wielkanoc na Mazurach

Zajęcia stanowią wprowadzenie w świat dawnych zwyczajów wielkanocnych właściwych mieszkańcom dawnej mazurskiej wsi. Uczestnicy dowiedzą się m.in., jakie zasady obowiązywały w Wielkim Poście, jak wyglądały obchody Niedzieli Palmowej oraz Wielkiego Tygodnia. Opowiemy o tym, co to jest kołatka, kołacze czy gaik-maik. Dzieci i młodzież będą mogli zobaczyć wielkanocne palmy, jajka zdobione różnymi technikami oraz śmigusowo-dyngusowego kurka, z którym chodzono po wykupku.

• Bitwa zimowa na Mazurach 07-21.02.1915

Celem spotkania jest zapoznanie uczestników z tematem I wojny światowej. Prowadzący skupi się głównie na przedstawieniu przyczyn wybuchu oraz opowie o przygotowaniach Prus i Rosji do Wielkiej Wojny. Przedstawi przebieg starć ze szczególnym uwzględnieniem bitwy zimowej na jeziorach mazurskich oraz bitwy zimowej na Mazurach, opowie o ich znaczeniu dla dalszych losów wojny.