Zwyczaje świąteczne na Mazurach (cz. 1)
Święta Bożego Narodzenia należały do najbogatszych w tradycje ludowe świąt roku obrzędowego.
Trwały one od Wigilii Bożego Narodzenia po Święta Trzech Króli (6 stycznia). Na całym terenie Mazur i Warmii były nazywane Godami bądź Godnymi Świętami. Same święta poprzedzał okres ADWENTU wypełnionego pieśniami i oracjami religijnymi.
W pierwszą niedzielę adwentu w domach wykonywano WIENIEC ADWENTOWY z gałęzi choiny. Co niedzielę przybierano go kolejno czerwonymi, żółtymi, srebrnymi i złotymi wstążkami i ustawiano na nim jedną świeczkę. Symbolizowały one 4 niedziele adwentu. Wieniec zawieszano w pokoju pod sufitem, wokół którego przy zapalonych świecach gromadziła się rodzina, śpiewało się pieśni adwentowe z kancjonału mazurskiego oraz odmawiało modlitwę.
Oto jak zwyczaj ten wspomina jedna z Mazurek z pow. kętrzyńskiego:
„Adwent trwał cztery tygodnie. W pierwszą niedzielę robiono z choiny wianek i przybierano go czerwonymi wstążkami i ustawiano na nim jedną świeczkę. Całość zawieszano w pokoju pod sufitem. W każdą następną niedzielę dodawano jedną świeczkę, tak aż do czterech”.
Anna Szyfer, Zwyczaje, obrzędy i wierzenia Mazurów i Warmiaków, Olsztyn 1975 s. 18-19
Kiedy tak, niedziela po niedzieli, aż do samych świąt rodzina zapalała kolejną świecę adwentowego wieńca, łatwiej było jej przeżywać pamiątkę poszczególnych etapów zbawczej historii przed narodzeniem Chrystusa oraz symbolikę owej profetycznej światłości, która stopniowo rozjaśniała mroki czasu oczekiwań aż do dnia narodzin Zbawiciela. Oprócz symboliki światła jest w adwentowym wieńcu również symbolika związana z nadzieją i życiem – zielone gałązki choinki. Wymowny jest również sam kształt wieńca adwentowego: krąg to obraz kochającej się wspólnoty, która z radością oczekuje na narodziny Pana.
Zwyczaj przygotowywania wieńców adwentowych wywodzi się z Niemiec. Kiedy to z końcem lat 30. XIX wieku (1839 rok) nauczyciel, pastor Johann Wichern, który założywszy przytułek dla sierot w Hamburgu, chcąc umilić czas przygotowania do Świąt oraz wprowadzić rodzinną atmosferę swoim podopiecznym, przygotował duże (bo mające 2m średnicy) koło, na którym w pierwszą niedzielę adwentu postawił największą świecę. W każdym następnym dniu Adwentu dzieci zapalały kolejną, mniejszą świecę. Odmawiały przy tym modlitwę, czytały Biblię i śpiewały pieśni. Z biegiem czasu rama obręczy przyozdabiana była zielonymi gałązkami jodły, a liczba świec została zmniejszona do 4.
Najwcześniej tradycja ta przyjęła się w rodzinach ewangelickich na północy Niemiec, a w latach dwudziestych XX w. także wśród katolików. Na tereny Prus, dziś należące do Polski, wieniec adwentowy dotarł z początkiem XX wieku.
opracowała: Magda Szumska, Dział Edukacji Muzeum Historycznego w Ełku
