01 czerwca 2020

W świecie dawnych gier i zabaw – jak dawniej bawiły się dzieci

👫👫 Zabawa znana jest od najdawniejszych czasów i towarzyszy człowiekowi od urodzenia do późnej starości, bez względu na przynależność rasową, poziom kultury czy położenie geograficzne. Zmienia się tylko jej rodzaj, charakter oraz częstotliwość w zależności od okresu życia. Jest ona zdeterminowana czasem, środowiskiem społecznym, w którym człowiek żyje, regionem i porami roku. Inaczej bawi się dziecko wiejskie, a inaczej miejskie.

👫👫 Pamiętać trzeba, iż niegdyś dzieci zarówno wiejskie, jak i te mieszkające w miastach były przez cały rok angażowane w prace w gospodarstwie rolnym i domowym. Już od 3 roku życia wdrażano je do robót w domu. Początkowo pomagały matce w zabawianiu młodszego rodzeństwa i wykonywały drobne posługi. Kilkuletnie dzieci zmywały naczynia, podawały posiłki, pieliły w ogrodzie, pasły gęsi, kozy czy krowy. Jednakże przy tych wszystkich obowiązkach, każde dziecko znajdowało czas na zabawę.

👫👫 Od wieków głównym bodźcem do zabawy był instynkt. Najstarsze formy zabaw wywodzą się zapewne z bodźców instynktu naśladowczego. To właśnie on pozwala na przeniesienie wielu czynności ze świata dorosłych w świat zabawy.

👫👫 Dzieci naśladują zachowania dorosłych. W zabawie odtwarzają w formie skrótowej ważne wydarzenia – zwyczajowe, historyczne, ale też codzienne prace dorosłych.
Jednym z pierwszych zajęć każdego chłopca była jazda na koniku, obecnie jazda samochodem. Dziewczynki naśladują matki, zajmują się lalką-dzieckiem, przygotowują niby-obiady, prasują, sprzątają. Łatwo zauważyć, że zabawy dzieci naśladują schematy rodzinne; dziecko powiela w swoich zabawach wzory podpatrzone w domu.
Równie silny czynnik motywujący do zabawy to wrodzona potrzeba ruchu. Duża grupa gier i zabaw ruchowych oparta jest o naśladownictwo zjawisk przyrody oraz na prostych formach nabytych w kontakcie z przyrodą np. huśtanie, koziołkowanie itp.

👫👫 Wiele zabaw koncentrowało się wokół badania przez dziecko własnych sił, szybkości i wytrwałości; głównie przez kontakt z grupą: dzieci ganiają się, bawią w chowanego, w kotka i myszkę, wilka i gąskę.

👫👫 Do zabawy służyły i służą nie tylko przedmioty specjalnie do tego celu wykonane, ale wiele innych, zupełnie przypadkowych, bądź to dostarczonych przez środowisko naturalne, bądź też znajdujących się w gospodarstwie, w warsztacie itp. Zabawką może być piasek, błoto, woda, śnieg czy rośliny.

👫👫 Pomysłowość dzieci w tworzeniu akcesoriów realistycznych czy adaptacji przedmiotów służących do zabawy jest niewyczerpana. Kawałek drewna może stać się lalką, zwykła gumka może dostarczyć rozrywki na kilka godzin, a dzięki liściom czy trawie można stworzyć orkiestrę.

👫👫 A jak bawiono się dawniej? O to pyta Magda Szumska, a opowiada pani Teresa Ostrowska.
Dziękujemy bardzo za te wspomnienia