31 sierpnia 2021

1 września – 82. rocznica wybuchu II wojny światowej

1 września 2021 r. obchodzimy 82. rocznicę wybuchu II wojny światowej

W Ełku planowane są w tym dniu:
o godz. 13.00 | Uroczystości pod Pomnikiem Bohaterskim Żołnierzom Września z udziałem Wojskowej Kompanii Honorowej z Bemowa Piskiego
o godz. 18.00 | Msza Św. w Katedrze pw. św. Wojciecha w Ełku


Wojna obronna narodu polskiego rozpoczęła się 1 września 1939 roku agresją niemiecką na Polskę, a została zakończona 8 maja 1945 kapitulacją Niemiec w Berlinie. Pierwszą fazą wojny była tzw. kampania wrześniowa 1939 r., która zakończyła się kapitulacją Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie” gen. Franciszka Kleeberga 5 października 1939 r.
Dowództwo Polski (Naczelny Wódz: marszałek Edward Rydz-Śmigły oraz szef sztabu gen. Wacław Stachiewicz) dysponując jedynie planem obrony granic państwa, zamierzało bronić obszarów niezbędnych do prowadzenia wojny do czasu wystąpienia zbrojnego sojuszników zachodnich (Francji i Wielkiej Brytanii). Wskutek znacznej przewagi wojsk niemieckich po walkach w dniach 1-3 września na przedpolu głównej pozycji obronnej, m.in. w Borach Tucholskich, pod Mokrą o Węgierską Górę i pod Jordanowem oraz na głównej linii polskiej obrony, wojska polskie znalazły się w odwrocie, a już 8 września oddziały wojsk niemieckich podeszły pod Warszawę. Wobec groźby okrążenia wojsk polskich (przełamanie przez Niemców obrony polskiej pod Wizną 10 września oraz znaczne postępy wojsk niemieckich nacierających ze Słowacji) nie doszła do skutku planowana obrona na linii Wisły i Sanu. Istotnym momentem kampanii okazała się bitwa pod Bzurą stoczona w dniach 9-18 września 1939 roku między niemiecką 8. i 10. armią a armiami polskimi „Poznań” i „Pomorze” pod łącznym dowództwem gen. Tadeusza Kutrzeby. Do 16 września miała ona głównie charakter zaczepno-obronnych, który ze znacznymi sukcesami prowadziły wojska polskie (w dniach 9-12 września udało się armii polskiej odzyskać Łęczyce i Łowicz). Następnie działania przekształciły się w walkę sił polskich z przeważającym przeciwnikiem o przerwanie okrążenia i wycofanie się w kierunku Warszawy. W rezultacie większość sił polskich do 18 września została zniszczona, jedynie nielicznym oddziałom udało się przebić do Modlina i Warszawy. Do 16 września główne siły polskie zostały rozbite bądź znalazły się w okrążeniu; odizolowane oddziały polskie stawiały zacięty opór m.in.: 7 września kapitulowała załoga Westerplatte, 19 września Oksywie, 28 września Warszawa, 29 września Modlin, 2 września Hel. 17 września rząd radziecki przedstawił ambasadorowi polskiemu w Moskwie uzgodnioną wcześniej z Niemcami notę, która stwierdzała, iż „państwo polskie przestało istnieć i Armia Czerwona dostała rozkaz przekroczenia granicy polskiej, by wziąć pod swoją opiekę życie i mienie ludności Zachodniej Ukrainy i Zachodniej Białorusi”. Opór wkraczającym 17 września do Polski wojskom radzieckim stawiały oddziały Korpusu Ochrony Pogranicza. Stoczono kilkaset potyczek i kilka bitew, m.in.: 18 września pod Wilnem, 19 września pod Oranami, 20-21 września w obronie Grodna i 22 września pod Kodziowcami, 28-29 września pod Szackiem, 1 października pod Wytycznem koło Chełma. Zajmowanie przez Armię Czerwoną obszarów polskich po niemiecko-radziecką linię demarkacyjną uzgodnioną 22 września trwało do 28 września. Podczas kampanii Niemcy prowadzili niezgodne z prawem międzynarodowym metody walki, m.in. bombardując otwarte miasta, odstrzeliwując z samochodów drogi z uchodźcami oraz dokonując egzekucji jeńców i osób cywilnych, przy czym egzekucji dokonywały także oddziały radzieckie.

3 września wojnę Niemcom wypowiedziały Wielka Brytania i Francja, które jednak mimo zobowiązań nie podjęły niemal żadnych działań odciążających armię polską. Po przegranej kampanii wrześniowej naród polski kontynuował walkę na frontach II wojny światowej.

Źródło:
Witold Sienkiewicz, Mały słownik historii Polski, Warszawa 2000