Ełk. Spacerownik po mieście niezwykłym

SPACEROWNIK PO MIEŚCIE NIEZWYKŁYM

Michał Olszewski i Rafał Żytyniec 


Ełk. Miasto odkryte na nowo.

Z czym kojarzy się Ełk?
Piękne jezioro. Piękne kościoły. Zabytkowa architektura. Tętniące życiem nabrzeże. Malownicza wyspa z zamkiem.

Przewodnik Michała Olszewskiego i Rafała Żytyńca „Ełk. Spacerownik po mieście niezwykłym” pokazuje, jak bardzo niepełna jest to lista. Autorzy poszerzają ten spis o szereg związanych z miastem wybitnych postaci, miejsc, książek i zdarzeń. Dzięki pracy w archiwach i kontaktach z najstarszymi żyjącymi mieszkańcami Ełku dotarli do unikalnych zdjęć i dokumentów, które prezentują w książce. Przez „Spacerownik” przewija się galeria wojskowych, pisarzy, wydawców, wspaniałych kapłanów. Stąpamy śladami wybitnego pisarza Siegfrieda Lenza i jednego z najważniejszych powojennych dziennikarzy Niemiec – Klausa Skibowskiego. Szukamy śladów aktywnej przed wojną społeczności żydowskiej. Razem z pierwszymi powojennymi osadnikami oglądamy szabrowników i płonące kamienice. Czytamy też o nieodkrytej do dziś karcie historii, jaką są działania Urzędu Bezpieczeństwa w okresie stalinowskim. Autorzy, rodowici ełczanie, piszą o historii ostrożnie, ale jednocześnie z wyraźnie wyczuwalnym uczuciem do rodzinnego miasta.

Po lekturze tej książki Ełk staje się miejscem wypełnionym historiami, pełnym frapujących szczegółów, często dramatycznych. Miastem z krwi i kości.

„Spacerownik” w symboliczny sposób otwiera działalność Muzeum Historycznego w Ełku – pierwszej w powojennej historii miasta instytucji, która ma za zadanie w nowoczesny i atrakcyjny sposób przybliżać dzieje Ełku i Mazur.

Książka z pogranicza popularnej wersji historii, nie tylko dla zwiedzających.

Wydanie II (2014)

W drugim, rozszerzonym wydaniu „Spacerownika” znalazły się m.in. unikatowe fotografie Klausa Skibowskiego, zachodnioniemieckiego dziennikarza, sekretarza Konrada Adenauera. Skibowski urodził się i wychował w przedwojennym Ełku, w rodzinie zamożnych fabrykantów. W 1957 roku, jako jeden z pierwszych niemieckich dziennikarzy przyjechał na Mazury, żeby zobaczyć, jak zmieniły się jego strony rodzinne. Efektem tej wizyty była seria świetnej jakości fotografii, pokazujących życie codzienne miasta. Kiedy zmarł, wdowa odkryła, że w piwnicy znajduje się bogate i zapomniane archiwum z tamtej podróży. Przekazała je Muzeum w całości. Obok wspomnień obojga Skibowskich, fotografie te znalazły się w naszej książce.

Autorzy dotarli również do nieznanych szerzej fotografii dokumentujących działalność osoby budującej struktury zdelegalizowanego Kościoła grekokatolickiego – mitrata Mirosława Ripeckiego, duchownego greckokatolickiego, który po akcji „Wisła” trafił do położonego pod Ełkiem Chrzanowa. Mimo skrajnie trudnych warunków stworzył tam duchowe centrum ludności greckokatolickiej. Rozdział posiada dokumentację fotograficzną ze zbiorów prywatnych.

Nową wersję „Spacerownika” wzbogaciły również materiały rodzinne dokumentujące dramatyczny los Władysława Świackiego, słynnego „Sępa”, aresztowanego w powojennym Ełku pod zarzutem prowadzenia działalności wywrotowej, oraz niepublikowane dotychczas w Polsce fragmenty wspomnień Edwarda Małłka, pastora metodystów, który powojenny Ełk opisał w gorzkich, pełnych rozczarowania i gniewu słowach.

Od II wydania „Spacerownik” ma nową okładkę.

Wydanie III (2015)

Kolejną, rozszerzoną wersję „Spacerownika” wzbogaciły informacje nt. parafii prawosławnej pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Ełku.

Książka została wydana również w wersji niemieckojęzycznej.

Poetyka narracji ełckiego bedekera znakomicie oryginalna, odbiegająca od tradycyjnych przewodników, no i adekwatna (nadto) do rwanych dziejów miasteczka. Z wielu tzw. niby-incydentalnych epizodów wyłowiłem treściwe mininarracje: np. o plebiscycie, o przemianowaniu nazw topograficznych, o Żydach ełckich. Wątek koszar uważam za znakomity, podobnie refleksje o czasach nazizmu w Prusach Wschodnich.
– prof. Hubert Orłowski


Liczba stron: 296
Format: 230×150
ISBN: 978-83-63838-06-5
Oprawa: miękka
Rok wydania: 2017 (wydanie IV)
INNE DOSTĘPNE WERSJE: ebook, wydanie niemieckie


WCZEŚNIEJSZE WYDANIA:

  1. Ełk. Spacerownik po mieście niezwykłym. Wydanie I (2012)
    spacerownik 2012
  2. Ełk. Spacerownik po mieście niezwykłym. Wydanie II (2014)
  3. Ełk. Spacerownik po mieście niezwykłym. Wydanie III (2015)